Over rusken, kruidenrijk doorzaaien en ecologisch slootschonen

Klik hier voor het PDF bestand

Aanleiding en vraagstelling

Een hobbyboerin uit een dorpje boven Joure heeft een aantal vragen:

  1. Is er een biologische manier om van rusken in het land af te komen?
  2. Kruidenrijk doorzaaien van grasland is bij mij eerste keer mislukt. Hoe nu verder?
  3. Hoe vind je een aannemer die het klepel/slootrandbeheer ecologisch aanpakt?

LAP-Adviseur Nico Minnema heeft deze case aangenomen.

Aanpak

Na een inleidend gesprek over de gestelde vragen zijn de percelen bezocht.

1. Pitrusproblematiek

Het land word al ± dik 10 jaar niet meer bemest met kunstmest. Het krijgt nog wel een jaarlijkse drijfmestgift van ± 12 m3 drijfmest en een beetje ruwe stalmest. De pitrus was met name langs de greppels aanwezig in het perceel welke geëgaliseerd is en de oude greppelstructuur is vervangen door bredere en vlakkere akkers. Het betreft een perceel met voornamelijk raaigras. Hierdoor is er meer stagnatie van regenwater en dito verzuring.

Op plekken waar de minste of geen bemesting komt, is de kans op pitrusontwikkeling het grootst. Het is nog maar in een zeer pril stadium en redelijk verwaarloosbaar, maar pitrus kan bij een te extensief beheer, zoals op vele graslandpercelen in midden Fryslân, ook snel gaan woekeren.

Om verdere ontwikkeling te voorkomen, worden de volgende adviezen gegeven:

  • Optimaliseren regenwaterafvoer
  • Bollere akkers
  • Bekalken
  • Ruwe stalmest met name benutten op de pitrus
  • Laat in het najaar/ december nog maaien

Waterstagnatie, mede als gevolg van de te vlakke afwerking van de akkers, en pitrusontwikkeling langs de greppels.

2. Kruidenrijk doorzaaien

Het naastliggende perceel is qua ligging/ begreppeling en bolle akkers nog meer oorspronkelijk. Nagenoeg geen waterstagnatie en een kruidenrijkere vegetatie, met veel boterbloem. Echter weinig of niks te zien van de doorzaaiactie met een kruidenrijkmengsel. Het perceel ligt er voor een verdere ontwikkeling goed bij, wordt ook nabeweid met rundvee. Dit laatste is voor het bereiken van een kruidenrijke vegetatie een plus ten opzichte van alleen maaien en afvoeren. Het advies om aan dit perceel nu niets te doen, doorgaan met hoe het beheer nu is. Een optie zou zijn om lokaal een voorjaarsplasdras t.b.v. van de weidevogels/steltlopers aan te leggen. Dit is geen probleem, maar niet te lang i.v.m. het risico op pitrusontwikkeling.

Mogelijke redenen van het ‘slechte’ resultaat van de doorzaaiactie van maart 2020 zijn moeilijk vast te stellen, maar:

  • Kruidenrijk doorzaaien in een bestaande grasmat is weinig effectief, tenzij je het uitvoert met een sleuvenfrees/zaaimachine die om de 30 cm een zaaibed van 10 cm maakt.
  • Het tijdstip van het jaar. In augustus/nazomer heb je over het algemeen betere omstandigheden qua vocht/temperatuur en minder concurrentie van overige dominantere kruiden (plaagsoorten als melde en muur).
  • Uit de afleveringsbon blijkt, dat het percentage kruiden ten opzichte van het percentage graszaad nog geen 2 procent bedroeg.

In het tweede perceel dat wordt bezocht is een kruidenrijkere vegetatie zichtbaar, op bovenstaande foto met name boterbloem. Indien de wens voor een meer kruidenrijke vegetatie toch nog speelt, dan in het naastliggende perceel en combineren met herstel van het oude greppelpatroon en bolle akkers. Dan gebruikmaken van een frees doorzaaimachine / Geohobel / overtopfrees. Deze werkt volvelds, maar kan ondiep worden ingesteld. Afhankelijk van het hoofddoel van deze actie kan ook worden overwogen om heel minimaal met alleen kruiden in te zaaien en qua grasontwikkeling te teren op de spontane kieming van het nog aanwezige zaad van diverse grassoorten. Mogelijk kan dit via ‘Op weg naar een diverser platteland’, onderdeel van een project van Landschapsbeheer Friesland en de agrarische collectieven.

Voorbeeld van ondiepe frees actie met overtopfrees/ zaaimachine in augustus met spontane ontwikkeling grasmast, en minimaal bij zaaien van kruiden

3. Ecologisch slootschonen

De vraag over ecologisch slootschonen, is redelijk simpel. Het antwoord is om jaarlijks met een maaikorf slechts één zijde op te schonen. Dus om en om en vrijgekomen hekkelspecie met walkant frees over het land verwerken. In principe kan ieder loonbedrijf dit.

Concrete adviezen voor de lezer

  • Op plekken waar weinig of geen bemesting komt, is de kans op pitrusontwikkeling het grootst.
  • Om verdere ontwikkeling van pitrussen te voorkomen, de volgende adviezen:
    • Optimaliseren regenwaterafvoer
    • Bollere akkers
    • Bekalken
    • Ruwe stalmest met name benutten op de pitrus
    • Laat in het najaar/ december nog maaien
  • Nabeweiding met rundvee is voor het bereiken van een kruidenrijke vegetatie een plus ten opzichte van alleen maaien en afvoeren.
  • Voor het doorzaaien met een kruidenrijk mengsel zijn de omstandigheden in augustus/nazomer over het algemeen beter qua vocht/temperatuur en is er minder concurrentie van overige dominantere kruiden(plaagsoorten als melde en muur).
  • Werk bij het doorzaaien van kruiden met een sleuvenfrees/zaaimachine. Dit is afhankelijk van de omstandigheden, maar zeker in weinig kruidenrijkland is het beter om volgronds ondiep te frezen en volledig opnieuw inzaaien, met een goed op diepte instelbare overtopfrees/zaaimachine (Geohobel).

22.060/mz

Heeft u een vraag over kruidenrijk grasland en ecologisch slootschonen?

Vraag gratis advies aan

Onze adviseurs

De adviespool is een pool met onafhankelijke adviseurs die met de vraagsteller meedenkt en advies verleent en kan rechtstreeks benaderd worden door boeren, deelnemers in gebiedsprocessen, collectieven etc. De opgedane kennis wordt vervolgens (anoniem) met een breder publiek gedeeld, zodat we met z’n allen leren en stappen voorwaarts komen. 

Er zijn inmiddels 30 adviseurs aangehaakt die elk vanuit hun eigen expertise onafhankelijk advies kunnen geven.

Bekijk hier onze adviseurs

Veelgestelde vragen adviespool

De adviespool kan u op een breed vlak van advies voorzien. Denk aan de thema's:

  • Bodem
  • Bedrijfseconomische aspecten
  • Water/waterkwaliteit
  • Agrarisch natuurbeheer
  • Landschapsbeheer
  • Functionele agrobiodiversiteit
  • Voedingsadvies
  • Kringlooplandbouw
  • Regeneratieve landbouw
  • Natuurinclusieve landbouw

Bodem

  • Hoe kan ik bodemstructuur in gepachte grond verbeteren? Hoe is het met mijn bodem gesteld? Hoe kan ik mijn bodem verbeteren?
  • Hoe kan ik bodemleven stimuleren?

Bemesting

  • Hoe kom ik aan vaste mest? Wat zijn de effecten daarvan? Is drijfmest scheiden iets voor mij of sleepslangbemesting?
  • Wat kan je doen met vlinderbloemigen?
  • Wat is het effect van groenbemesters?

Gewassen

  • Hoe pas ik kruidenrijk grasland in? Op welk perceel past dat het beste? Maaien of beweiden? Kan ik meer eiwitrijk veevoer winnen van mijn eigen bedrijf?
  • Wat zijn de mogelijkheden in maaien en beweiden om bij te dragen bedrijf, koe en omgeving? Welke alternatieven zijn er voor mais?

Natuur

  • Hoe past ik agrarisch natuurbeheer in mijn bedrijfsvoering? Welke voor en nadelen zitten er aan particulier natuurbeheer?
  • Wat kan ik doen met randenbeheer (akkerranden, kruidenranden, bufferstroken, FAB randen)?

 Water

  • Ecologisch slootschonen?
  • Hoe kan ik door minder uitspoeling de waterkwaliteit verbeteren?
  • Wat doen flauwe taluds met randenbeheer/waterkwaliteit?

Bedrijfseconomie van maatregelen

  • Hoe pakt het verdienmodel uit van natuurinclusieve landbouw? Welke kengetallen zijn er bij maatregelen?
  • Ik wil op een ander spoor met mijn bedrijf: kan ik eens breed hierover sparren met een adviseur? Wat zijn de effecten op mijn bedrijfsvoering en bedrijfseconomie?
  • Mijn buurman doet aan botanisch beheer. Ik werk aan het verminderen van stikstofemissie. Is er een manier om onze bedrijfsvoeringen (economisch) met elkaar te bespreken en te vergelijken?

Emissie

  • Welke mogelijkheden zijn er in ontwerp/aanpassing van de stal voor emissies?
  • Ik wil externe inputs verminderen, krachtvoer of kunstmest, middelen. Wat voor gevolgen heeft dat? Of ik wil iets met stikstofemissies.
  • Anders bemesten, of een stalaanpassing en heb advies nodig. Wat komt er praktisch kijken bij samenwerking tussen melkveehouders en akkerbouwers?

Veenweide

  • Is een neventak in een veenweidegebied misschien voor mij een goede manier om aan NIL te doen? Welke perspectieven zijn er om te boeren met hogere peilen?
  • Hoe kan ik weidevogelbeheer, omgaan met bodem/mest en CO2-uitstoot verminderen omzetten in een kans?

De provinsje Fryslân stelt jaarlijks een bepaald bedrag beschikbaar aan BoerenNatuur Fryslân voor adviesverstrekking. Vanzelfsprekend zit er een limiet aan het budget, vandaar dat bij de aanvragen kijken naar:

  • De aanvrager dient zijn agrarische bedrijf in de provinsje Fryslân uit te voeren.
  • De aard van de vraag - Is er al eerder een aanvraag op dit thema geweest, waarbij het gegeven advies ook voor de nieuwe aanvrager zou kunnen gelden?
  • Betreft het een vraag waarbij de experts echt kunnen helpen om stappen richting NIL te zetten of betreft het meer een vraag voor gangbare landbouw?
  • Kunnen wij bij het beantwoorden van de vraag meerdere boeren betrekken, zodat een groter deel van onze doelgroep verder geholpen wordt.

Tot een max. bedrag van € 1500,- kan gratis advies worden gegeven bij individuele aanvragen. Voor groepen geldt een aangepast tarief. Voor bepaalde aanvragen wordt het advies dan ook voor 100% vergoed, andere adviesgesprekken voor een deel. Het is afhankelijk van de complexiteit van het probleem. Vooraf zijn we hier duidelijk en transparant over, zodat u naderhand niet voor verrassingen komt te staan.